مقدمه
گیاه برنج به دلیل نقش بسیار مهمی که در جیره غذایی مردم کشور و اهالی استان کهگیلویه و بویراحمد دارد از اهمیت زیادی برخوردار است. کوشش ها و فعالیتهای تحقیقی، ترویجی و اجرایی در شناخت و استفاده از ارقام پر محصول و بکارگیری توصیه های زراعی در سالهای اخیر باعث افزایش قابل ملاحظه تولیدات این گیاه زراعی گردیده و تداوم آن نوید بخش خودکفایی در تولیدات آن می باشد.
کشت برنج در استان کهگیلویه وبویراحمد از دیرباز مرسوم بوده است و هر ساله حدود 9 هزار هکتار از مرغوب ترین و حاصلخیز اراضی آبی استان به زراعت برنج اختصاص دارد. بذرهای مورد استفاده توسط کشاورزان در گذشته عمدتا از توده های بومی نظیر چمپا بوده است که به دلیل ظرفیت محدود کودپذیری، حساسیت به خوابیدگی بوته و بیماری بلاست، عملکرد کم و ناپایداری تولید نموده است.
در سالهای اخیر تلاش های تحقیقاتی قابل ملاحظه ای به منظور خالص سازی و اصلاح توده های بومی برنج از یک سو و دستیابی به ارقام پرمحصول و با کیفیت مطلوب از سوی دیگر توسط محققین ایستگاه تحقیقات کشاورزی گچساران به عمل آمده است که در نتیجه آنها ابتدا رقم آمل 2 و متعاقب آن ارقام برنج چرام ،چرام 2 و چرام 3 شناسایی و جهت کشت به کشاورزان منطقه معرفی گردیدند. همزمان تحقیقات لازم در زمینه مسائل به زراعی ارقام فوق انجام گرفت و مواردی نظیر تاریخ مناسب کاشت، سن مناسب نشاء برای انتقال به زمین اصلی، فاصله مناسب خطوط کاشت و نیازهای غذایی ارقام جدید مشخص گردیدند. در نتیجه بکار بستن نتایج حاصل از تحقیقات در سال های اخیر توسط بخش عمده ای از برنجکاران، تولیدات برنج منطقه نیمه گرمسیری استان به نحو قابل ملاحظه ای افزایش یافته است و طی سالهای اخیر در سه مورد برنج کاران نمونه کشور از کشاورزان این منطقه برگزیده شده اند.
به منظور فراهم ساختن امکان بهره وری از نتایج حاصل از تحقیقات برنج برای کشاورزان سعی گردیده تا این نتایج در نشریه حاضر تهیه و ارائه گردد. امید است با بکار گیری و رعایت موارد توصیه شده موجبات افزایش بیش از پیش تولیدات برنج منطقه فراهم آید.
آماده کردن بذر جهت کشت در خزانه
بذر مورد استفاده برای کاشت در خزانه باید از ارقام پر محصول شناخته شده و سازگار برای کشت در شرایط محیطی و آب و هوایی منطقه باشد. علاوه بر آن، بذرهای باید سالم، خالص و عاری از بذرهای علفهای هرز و سایر ارقام برنج بوده و از قدرت سبز و جوانه زنی بالایی برخوردار باشند. در صورتی که بذرهای مورد نیاز از مزارع منطقه انتخاب می شود، بهتر است از خوشه های رسیده و بوته های سالم و قوی انتخاب شوند.
میزان بذرهای مورد نیاز برای کشت بستگی به کیفیت پوک یا پر بودن بذر و درصد جوانه زنی آن دارد و معمولا برای هر هکتار زمین اصلی 45 تا 60 کیلوگرم بذر کافی است.
برای جوانه دار کردن بذر ابتدا بذر مورد نیاز را در بشکه ای ریخته و به آهستگی به آن آب اضافه می کنیم. مقدار آب تدریج افزایش می یابد تا زمانی که سطح آب به میزان 10 سانتی متری بالای سطح بذر قرار گیرد. حداقل برای مدت یک دقیقه یک قطعه چوب یا وسیله ای را به آهستگی در بشکه می چرخانیم و بذرهای پوک و غوطه ور را از ظرف خارج می کنیم . بعد از جداسازی بذرهای پوک، نسبت به شستن بذرهای باقیمانده با آب تازه و تمیز اقدام می کنیم. 4 الی 5 بار شستشو کافی است. سپس برای مدت 26 ساعت بذرهای را داخل مخزن و در حالیکه سطح آب روی آنها 10 سانتی متر است نگه می داریم . بهتر است هر 5 الى 6 ساعت آب بشکه را عوض کنیم. بعد از 29 ساعت خیساندن بذرهای آنها را روی سطح سیمانی صاف که در سایه قرار دارد ریخته و روی آنها را بوسیله کیسه گونی کنفی یا چتایی می پوشانیم و در طول روز چند بار آنها را با آب مرطوب می نماییم. هر 10 الى 12 ساعت بذرهای را به هم می زنیم. بسته به دمای محیط معمولا 26 تا 72 ساعت جهت خیساندن و جوانه دار کردن بذرهای در نظر گرفته می شود در مناطق نیمه گرمسیری استان معمولا 26 ساعت بعد از خیساندن، بذرهای جوانه دار شده و برای پاشیدن در خزانه آماده می شوند). گذشت زمان بیشتر موجب طویل شدن اندازه جوانه شده به نحوی که جوانه ها با هم درگیر شده و پاشیدن آنها مشکل و نامنظم می گردد. توصیه می شود بذرهای قبل از کاشت با قارچ کش مناسب ضدعفونی شوند.
مراحل مختلف تهیه زمین خزانه
محل خزانه باید حتی الامکان در محلی نزدیک، قابل کنترل و آفتابگیر انتخاب شود. میزان سطح زمین خزانه مورد نیاز به سطح زمین اصلی که باید نشاء کاری شود، بستگی دارد. معمولا برای هر هکتار زمین اصلی حدود 300 الی 500 متر مربع خزانه در نظر گرفته می شود.
تهیه زمین خزانه در نقاط مختلف کشور به روش های مختلفی انجام می گیرد ولی روش مورد توصیه در منطقه نیمه گرمسیری استان چنین است که با اضافه نمودن کود دامی پوسیده به زمین خزانه و شخم نیمه عمیق در پاییز و سپس در اوایل بهار، زمین خزانه آماده شود. سپس خزانه را آبیاری نموده لگدکوب می شود تا زمین کاملا سفت شود. چنانچه امکان پذیر باشد، در حالت غرقابی به وسیله تیلر زمین را شخم زده تا زمین سفت شود. سفت شدن زمین خزانه دارای محاسنی از قبیل جلوگیری از هدر روی آب، کنترل علف های هرز و راحت کنده شدن نشاء ها در هنگام انتقال به زمین اصلی است. در مراحل بعدی می بایست بوسیله ماله های دستی و یا با دست سطح خزانه را کاملا صاف و اطراف آن را مرزبندی کرد و سطح خزانه را به کرت هایی با عرض 1/5 متر تقسیم نمود. طول کرت ها بستگی به وضعیت خزانه از لحاظ شیب زمین خزانه دارد. بطوریکه انتخاب طول کرتهای خزانه پنجوی باشد که آب در داخل کرت ها بطور یکسان از لحاظ عمق قرار گیرد. انتخاب عرض 1/5 متر به این دلیل است که کارگر بتواند به راحتی علفهای هرز را در داخل کرت ها کنترل و همچنین بذر پاشی کرت ها بصورت یکنواخت انجام گیرد. میزان کود شیمیایی مورد نیاز خزانه با توجه به خصوصیات خاکهای زارعی منطقه حدود یک الی دو کیلوگرم فسفات آمونیم و یک الی دو کیلو گرم اوره برای هر 100 متر مربع خزانه میباشد.
تمام کود فسفات آمونیم و نصف کود اوره را می بایست در هنگام آخرین مرحله تهیه زمین خزانه و نصف دیگر کود اوره را دو هفته قبل از کندن نشاء مصرف نمود.
کاشت و مواظبت از خزانه
بذور (شلتوک ) جوانه دار شده به میزان 100 تا 150 گرم در متر مربع در سطح خزانه پاشیده می شوند. باید توجه داشت که گل و لای کرت ها باید در شب قبل از بذرپاشی با بستن آب زمین خزانه کاملا تثبیت شود، تا از غوطه ور شدن بذور در موقع پاشیدن در گل و لای جلوگیری شود. سه روز بعد از کشت خزانه باید آب خزانه را به مدت یک الی دو روز قطع کرد و با استفاده از آبپاش سطح خزانه را مرطوب نگه داشت و سپس روزها آب به کرتهای خزانه وارد و شب ها آب را از خزانه خارج کرد تا ارتفاع نشاء ها به 5 الی 6 سانتیمتر برسند.
بعد از این مرحله باید بطور مدام آب پای بوته های برنج در خزانه باشد. همچنین در طول رشد نشاء در خزانه، علف های هرز را باید از طریق وجين دستی کنترل نمود. یکی از علفهای هرز خزانه که تشخیص آن با نشاء برنج مشکل است، علف هرز سوروف می باشد. بوته های این علف هرز کاملا شبیه بوته های برنج است. تنها راه تشخیص آن با برنج این است که نشاء های برنج دارای گوشوارک های کوچک می باشند ولی گیاه سوروف فاقد گوشوارک است (گوشوارک زائده کوچکی است که در دو طرف انتهای برگ به غلاف در محل اتصال به ساقه خارج می گردد)
مراحل تهیه زمین اصلی برنج
با توجه به اینکه برنج گیاهی است که به خاکهای عمیق با بافت سنگین و نیمه سنگین ( لومی رسی ) نیاز دارد، انتخاب زمین مناسب جهت کشت این محصول از اهمیت زیادی برخوردار است. برنج به شوری خاک نسبتا مقاوم و در اسیدیته (PH) 4 تا 7/5 خاک ها نیز می تواند رشد کند. در صورتی که زمین اصلی آیش باشد، در پاییز شخم زده می شود و در بهار عمود بر شخم اول مجددا زمین مورد نظر شخم می گردد.
لت زدن یا شل زدن زمین بوسیله گاو یا تیلر که دارای مزایایی از قبیل صرفه جویی در آب و بهم ریختن ساختمان خاک ( مناسب رشد برنج ) می باشد، قابل توصیه است. سپس زمین مورد نظر کرت بندی و مرزبندی می شود. در صورتی که زمین اصلی به جای آیش زیر کشت محصول دیگری باشد، عملیات فوق در بهار صورت می گیرد.
شبدر برسیم ( مصری) یکی از گیاهان علوفه ای مناسب جهت قرار دادن در تناوب با برنج در منطقه نیمه گرمسیری می باشد و لذا توصیه می شود بلافاصله بعد از برداشت برنج، بذر شبدر برسیم در کاه و کلش باقیمانده برنج بدون هیچگونه عملیات زراعی دیگر پاشیده شود تا موجبات حاصلخیزی و بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاکها را فراهم آورد و علوفه مناسبی نیز برای دامها تهیه گردد. همچنین اضافه نمودن 30 الی 40 تن کود حیوانی در هکتار نیز به بهبود خصوصیات خاکهای شالیزار کمک نموده و موجب افزایش عملکرد در شالیزارها می گردد.
نوع، میزان و زمان مصرف کودهای شیمیایی در زراعت برنج
برای تعیین دقیق میزان کود مورد نیاز برنج همانند هر محصول دیگری، در هر مزرعه ای می بایست آزمون خاک انجام و میزان حاصلخیزی آن قبل از کاشت مشخص شود تا بر اساس آن بتوان نسبت به مصرف کودهای شیمیایی اقدام نمود.
نتایج حاصل از کاربرد کودهای شیمیایی از ته و فسفره بر روی عملکرد ارقام اصلاح شده برنج در منطقه نیمه گرمسیری استان ( چرام ) نشان داده است که در اراضی ای که میزان فسفر خاک آنها بیشتر از 20 پی پی ام (20 میلی گرم در کیلوگرم خاک ) باشد، نیازی به مصرف کودهای فسفاته نیست. با این وجود، اضافه نمودن 50 کیلو گرم کود فسفات آمونیم در هنگام تهیه زمین اصلی همراه با آخرین مرحله تهیه زمین بر روی رشد اولیه و عملکرد آن مؤثر می باشد. چون در مراحل اولیه رشد که نشاء ها کوچک هستند و ریشه آنها در خاک کاملا مستقر نگردیده از کود فسفره اضافه شده راحت تر استفاده می نمایند.
بدیهی است در خاک هایی که میزان فسفر آنها از 20 پی بی ام کمتر باشد باید براساس نتایج آزمون خاک و توصیه آزمایشگاه های خاکشناسی اقدام نمود. لازم به توضیح می باشد که اکثر اراضی منطقه نیمه گرمسیری ( چرام ) میزان فسفر خاک آنها در محدوده 20 پی پی ام و یا بیشتر می باشد. اثر کودهای شیمیایی از ته بر روی ارقام برنج اصلاح شده در منطقه چرام نشان داده است که برای برنج رقم چرام 1 مصرف 100 تا 150 کیلوگرم، برای برنج رقم چرام 3 حدود 15 کیلوگرم و برای رقم آمل 2 حدود 200 کیلوگرم کود اوره در هکتار، مناسب ترین عملکرد را سبب می شود.
راندمان مصرف کود ازته در شالیزارها به نحوه مدیریت و زمان مصرف آن بستگی زیادی دارد. زیرا کود ازته در آب محلول بوده و – امکان تصعید و یا هدر روی آن در زراعت برنج که باید بطور مدام آب در دسترس داشته باشد زیاد است. بنابراین توصیه می شود، با توجه به نتایج حاصل از فعالیتهای تحقیقاتی در صورتی که 100 کیلوگرم کود اوره و یا کمتر (با توجه به وضعیت خاک و رقم مورد استفاده ) باید مصرف شود، حدود نصف آن قبل از نشاء کاری و حداقل در عمق 10 سانتی متری با خاک مخلوط شود تا از تصعید و یا شستشوی آن از سطح خاک جلوگیری بعمل آید. نصف دیگر کود ازته ( اوره ) را باید در مرحله تشکیل خوشچه جوان (مرحله آبستنی ) مصرف کرد. بررسی های انجام شده بر روی برنج رقم چرام 1 در منطقه چرام نشان داده است که معمولا حدود 45 الى 55 روز بعد از کشت نشاء در زمین اصلی گیاه به این مرحله از رشد تشکیل خوشچه جوان ) می رسد.
در صورتیکه با توجه به نوع رقم برنج مورد استفاده و وضعیت حاصلخیزی خاک، 100 کیلوگرم کود اوره باید مصرف شود، نحوه تقسیط آن به این صورت می باشد که یک سوم آن در مرحله نشاء برنج، یک سوم در مرحله پنجه دهی و یک سوم دیگر در مرحله تشکیل خوشچه جوان مصرف گردد. در ارقام محلی میزان کود مصرفی باید کمتر از ارقام اصلاح شده و به نصف و یا حتی کمتر تقلیل داده شود .
در برنج رقم چرام 3 باید 70 درصد کود اوره در زمان کاشت و 30 درصد بقیه. در مرحله تشکیل خوشچه جوان مصرف گردد. در مورد نوع کود ازته در زراعت برنج، می بایست توجه داشت در صورتی که کود اوره پوشش دار قابل تامین باشد، بر کود اوره معمولی ارجحیت دارد.
اثر کود پتاسیم بر روی برنج در منطقه چرام نشان داد در اراضی که میزان پتاسیم خاک آنها بالاتر از 300 پی پی ام (300 میلی گرم در کیلوگرم خاک) می باشد نیازی به مصرف کود پتاسیمی نیست. ولی در صورتی که اراضی دارای بافت خاک سبک باشند و میزان پتاسیم آنها کمتر از 300 پی پی ام باشد باید بر اساس آزمون خاک نسبت به مصرف کود پتاسیم اقدام نمود. زمان مصرف آن عمدتا در مرحله قبل از نشاء کاری و در صورت نیاز مجدد در مرحله پنجه دهی تا قبل از خوشه دهی می باشد.
عملیات کشت نشاء در زمین اصلی
عملیات تهیه زمین اصلی باید حداقل دو هفته قبل از نشاء کاری به پایان رسیده و زمین آماده کشت نشاء گردد. زمان انتقال نشاء به زمین اصلی بسیار مهم می باشد. نتایج تحقیقات انجام گرفته بر روی سن نشاء در خزانه جهت انتقال به زمین اصلی در منطقه چرام نشان داده است که بهترین سن نشاء جهت انتقال آن به زمین اصلی 30 الی 35 روز می باشد و اگر نشاء ها دیرتر به زمین اصلی منتقل شوند به علت پیر شدن نشاء ها، عملکرد آنها در زمین اصلی کاهش می یابد.
فاصله نشاء ها در زمین اصلی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. نتایج فعالیتهای تحقیقاتی در منطقه چرام نشان داد که بهترین فاصله خطوط کاشت برنج در زمین اصلی 25×25 سانتیمتر می باشد. به خصوص رعایت این فاصله برای ارقام محلی که حساس به ورس ( خوابیدگی ) و بیماری بلاست می باشند، بسیار با اهمیت می باشد.
تعداد نشاء در هر کیه نیز عامل مهمی است که باید به آن توجه کرد. بررسی ها در این مورد نشان داده اند که تعداد 3 إلى نشاء در هر کپه مناسب می باشد. کندن نشاء ها از خزانه نیز باید با مهارت و دقت خاصی انجام گیرد تا از الطمه دیدن ریشه های نشاء جلوگیری شود.
مراحل داشت برنج در زمین اصلی
آبیاری
آبیاری مهم ترین عامل در مرحله داشت برنج می باشد. یک ضرب المثل چینی می گوید برنج باید پایش در آب و سرش در آتش باشد. این ضرب المثل نیاز شدید برنج به آب و تشعشع آفتاب را تداعی می کند.
در مراحل اولیه انتقال نشاء ها به زمین اصلی، ارتفاع آب کرتها باید حدود هفت سانتی متر برای واریته های پا کوتاه و 12 سانتی متر برای واریته های پا بلند(واریته های محلی ) باشد تا آب به عنوان قیمی جهت جلوگیری از خوابیدن نشاء های جوان که هنوز در خاک مستقر شده اند، باشد و همچنین از رشد علفهای هرز جلوگیری نماید. بعد از استقرار نشاء ها در زمین اصلی ارتفاع آب تاثیری بر عملکرد برنج نخواهد داشت و همین که سطح کرتها غرقاب باشد کافی است . در صورتی که جلبکها در کرتها ایجاد مزاحمت کنند می توان به تناوب آب كرتها را قطع کرد تا جلبکها از بین بروند به شرط آنکه هر مرحله ( خشکاندن کربتها) از یک شبانه روز تجاوز ننماید.
مراحل پنجه زنی، آبستنی (تشکیل خوشچه جوان ) و گل دادن از حساس ترین مراحل زندگی گیاه برنج به آب می باشند و لذا هرگونه غفلت در آبیاری برنج در این مراحل، موجب عدم تلقیح دانه ها گشته و پوکی آنها را به همراه دارد.
علف های هرز
مهم ترین علف های هرز غالب مزارع برنج منطقه نیمه گرمسیری استان، سوروف، مرغ، اویارسلام و ارزن وحشی می باشند. بوجاری و خالص نمودن بذور برنج از بذور علف های هرز، تمیز نمودن ادوات تهیه زمین از علف های هرز، آبیاری به موقع و کافی شالیزار، وجین و خارج کردن علف های هرز از مزرعه و انجام عملیات صحیح تهیه زمین رعایت تناوب زراعی و همچنین مبارزه شیمیایی با سموم ماچتی، استاف ام 36 اردرام و ساترن و سایر علف کش های مناسب از مهم ترین راههای پیشگیری و کنترل علف های هرز مزارع برنج می باشد.
مبارزه شیمیایی با علفهای هرز برنج در اجرای طرح های تحقیقاتی در زیر ایستگاه تحقیقاتی برنج در چرام با سم ماچتی نتایج رضایت بخشی در پی داشت. بدین طریق که 10 الى 12 روز بعد از کاشت نشاء برنج در زمین اصلی ( قبل از پدیدار شدن علف های هرز در سطح آب ) سم ماچتی که بصورت مایع بوده و در قوطی های مخصوص خود قرار دارد توسط کارگر در سطح کسرتها مصرف می گردد. کارگر در سطح کرتها حرکت کرده و سم داخل قوطی را با دست بصورت یک قوس پرتاب می کند. بطوریکه پرتاب قوسهای سمت چپ و راست مسیر حرکت هم پوشانی داشته باشند. با برداشتن هر دو قدم این کار عملی تکرار می شود تا به انتهای مزرعه برسد.. مسیر برگشت نیز طوری تنظیم می شود تا هم پوشانی مسیر رفت کامل گردیده و قسمت دیگری سمپاشی شود.
آفات و بیماریهای برنج
مهم ترین آفات برنج عبارتند از کرم ساقه خوار، کرم سبز برگخوار، پروانه تک نقطه ای و موش. خوشبختانه در منطقه نیمه گرمسیری استان تاکنون گزارشی از کرم ساقه خوار که مهم ترین آفت برنج محسوب می شود ثبت نگردیده است. ولی با توجه به اهمیت این آفت باید مواظبت نمود که مزارع برنج منطقه به این آفت آلوده نشوند. این آفت ( کرم ساقه خوار برنج ) با کرم ساقه خوار ذرت اروپایی ( سزاميا ) که در برخی سالها به مزارع برنج حمله می نماید و خسارت آن گسترده نبوده و قابل چشم پوشی است، شباهت زیادی دارد. راه تشخیص آنها از همدیگر این است که کپسول سر لارو ساقه خوار برنج قهوه ای متمایل به خاکستری است. در صورتی که کپسول سر لارو سرامیا سیاه رنگ می باشد. همچنین در پشت لارو ساقه خوار برنج 5 نوار طولی به رنگ قهوه ای دیده می شود و لارو سزاميا فاقد این نوارها می باشد. خسارت موش و پرندگان در شالیزارهای منطقه نیمه گرمسیری استان نسبتا زیاد است که باید با استفاده از طعمه مسموم از خسارت آنها جلوگیری کرد.
مهم ترین بیماری های برنج عبارتند از : بلاست، شیت بلایت و لکه قهوه ای. در منطقه نیمه گرمسیری استان بیشترین خسارت مربوط به بیماری بلاست می باشد که خوشبختانه ارقام معرفی شده به این بیماری مقاوم می باشند. هر چند ارقام محلی به این بیماری حساس بوده و مبتلا می شوند . استفاده از ارقام توصیه شده در منطقه، رعایت تناوب زراعی، کاشت به موقع، رعایت تراکم مناسب بوته ها، استفاده صحیح از کود شیمیایی از ته و ضد عفونی بذر از عواملی هستند که می توانند در جلوگیری و با کاهش خسارت بیماری مفید واقع شوند.
همچنین در صورت آلوده شدن مزرعه برنج به این بیماری می توان از سموم شیمیایی مورد توصیه کارشناسان حفظ نباتات استفاده نمود.
زمان و روش برداشت برنج
برداشت به موقع برنج دارای محاسن زیادی می باشد. جلو گیری از ریزش دانه ها و خسارت پرندگان، پیشگیری از خطر ورس (خوابیدگی)، جلوگیری از خرد و شکسته شدن دانه ها در هنگام خرمن کوبی، ایجاد فرصت کافی جهت کشت محصول بعد از برنج، استفاده زودتر و بهتر از بقایای مزرعه، عدم جذب آب توسط دانه ها ( در اثر برداشت دیر و جذب آب مربوط به بارندگی، دانه ها در انبار جوانه و یا کپک زده و باعث کاهش ارزش کمی و کیفی برنج می گردد) همگی از محاسن برداشت به موقع برنج می باشند.
زمان برداشت برنج معمولا بستگی به درجه حرارت محیط و رقم مورد استفاده دارد. ولی بطور کلی زمان برداشت برنج هنگامی می باشد که رشد و نمو فیزیولوژیک گیاه خاتمه پیدا کرده و رنگ بوته ها به زردی متمایل و دانه ها نیز سفت شده باشند. به عبارتی رطوبت دانه حدود 14 درصد باشد. بطوریکه زیر ناخن له و شکسته نشوند. توصیه می شود 10 الی 15 روز قبل از برداشت آب مزرعه قطع گردد.
برداشت برنج معمولا با دست و با کمباین صورت می گیرد. در برداشت دستی توصیه می شود که دسته های برنج را روی ساقه های باقیمانده در زمین طوری قرار داد که خوشه ها به طرف بالا باشند و یک الی دو روز در زمین باقیمانده تا کاملا خشک شوند و سپس خرمنکوبی گردند. در صورت برداشت با کمباین، زمین باید کاملا خشک باشد تا در حرکت کمباین جهت برداشت مشکلی بوجود نیاید.
خصوصیات زراعی ارقام برنج معرفی شده برای مناطق نیمه گرمسیر
1.برنج رقم چرام 1
- مناطق قابل توصیه : منطقه گرمسیری استان کهگیلویه و بویراحمد: چرام، باشت، حومه گچساران، ممسنی، شرق خوزستان
- تاریخ خزانه گیری: دهه اول اردیبهشت ماه ( منطقه چرام )
- سن نشاء جهت انتقال به زمین اصلی : 35 روز
- میزان بذر در خزانه : 150 گرم در متر مربع .
- فاصله خطوط کاشت : 25×25 سانتیمتر
- تعداد نشاء در هر کپه : 3 تا 4 عدد
- میزان کود اوره مورد نیاز : 100 تا 100 کیلو گرم در هکتار
- زمان مصرف کود اوره : نصف در مرحله کاشت (در زمین اصلی ) + نصف دیگر در مرحله آبستنی
- زمان و میزان مصرف کود فسفره: 50 کیلو گرم فسفات آمونیم در هنگام
کاشت نشاء - میانگین تعداد پنجه بارور در هر بوته : 18 عدد
- میانگین طول خوشه : 24 سانتیمتر
- نوع خوشه : فشرده
- میانگین تعداد کل دانه در هر خوشه : 175 عدد
- میانگین تعداد دانه های پوک در هر خوشه : 28 عدد
- ریزش دانه : كم
- میانگین وزن هزار دانه : 22 گرم
- درصد خوابیدگی ( ورس ) : ندارد
- عکس العمل به بیماری بلاست : مقاوم
- طول دوره رویش ( در زمین اصلی ) : 190 تا 170 روز ( نسبتا دیررس )
- میانگین طول دانه : 6/7 میلیمتر
- میانگین عملکرد دانه : 10 تن در هکتار
- درصد تبدیل دانه : 75 درصد برنج سفید، 29 درصد سبوس
- کیفیت پخت : نسبتا خوب
2.برنج رقم چرام 2
- مناطق قابل توصیه جهت کشت : شهرستان کهگیلویه ( قلعه دختر) شهرستان گچساران ( خیر آباد )
- تاریخ خزانه گیری : نیمه اول خرداد ماه برای منطقه قلعه دختر و نیمه دوم خرداد ماه برای منطقه خیرآباد
- میانگین ارتفاع بوته : 78 سانتیمتر
- میانگین طول خوشه : 21 سانتیمتر
- میانگین تعداد کل دانه در خوشه : 150 عدد
- میانگین تعداد دانه های پوک خوشه : 22 عدد .
- طول دوره رویش در زمین اصلی : در منطقه خیر آباد حدود 100 روز و در قلعه دختر حدود 115 روز
- میانگین طول دانه : 6/9 میلیمتر
- میانگین عملکرد دانه : 9 تن در هکتار
- درصد تبدیل : 72 درصد برنج سفید و28 درصد سبوس
- سایر خصوصیات مشابه برنج چرام 1
3.برنج رقم چرام 3
- مناطقی قابل کاشت : چرام، ناز مکان
- مبداء : خالص سازی ارقام بومی چمپا محلی (سلکسیون در توده های بومی )
- میانگین ارتفاع بوته : 135 سانتیمتر
- کود اوره مورد نیاز : 6 کیلوگرم در هکتار
- 70 درصد در هنگام کاشت نشاء و 30 درصد در مرحله آبستنی
- زمان و میزان مصرف کود فسفره : 25 کیلو گرم فسفات آمونیم در هکتار در هنگام کاشت نشاء
- میانگین طول خوشه : 25 سانتیمتر
- میانگین تعداد کل دانه در خوشه : 179 عدد
- میانگین تعداد دانه های پوک خوشه : 16 عدد
- میانگین وزن هزار دانه : 26 گرم
- درصد خوابیدگی ( ورس ) : در صورت رعایت اصول به زراعی فاقد ورس در غیر اینصورت تا 20 درصد
- طول دوره رویش ( در زمین اصلی ): 150 روز
- میانگین طول دانه سفید: 5/1 میلیمتر
- میانگین عملکرد دانه : 5 تن در هکتار
- درصد تبدیل : 65 درصد برنج سفید 35 درصد سبوس
